Home / ကျွန်ေတာ့်အြမင်များ, ဘာသာေရးနှင့်ပတ်သက်၍ / ေထရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်၏ ပစ္စက္ခြမင်ကွင်း

ေထရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်၏ ပစ္စက္ခြမင်ကွင်း

Posted by လင္းဦး(စိတ္ပညာ) ကျွန်ေတာ့်အြမင်များ, ဘာသာေရးနှင့်ပတ်သက်၍ 1/04/2008

ဗုဒ္ဓသာသနာေတာ်အလံသည် ေထရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာေတာ်၏ အထွတ်အထိပ်အြဖစ် အမှတ်တံဆိပ် ခတ်နှိပ် စီစဉ်ထားသည့် အလံေတာ်ြဖစ်ေပသည်။ အလံေတာ်ကို စီစဉ်ရာ၌ အေရာင်(၆)မျိုးြဖင့် စီစဉ်ထားသည်။ အဆိုပါ(၆)မျိုးေသာ အေရာင်တို့သည် ဗုဒ္ဓြမတ်စွာဘုရား အြဖစ်ကိုရရှိ်ေတာ်မူြပီးစ သတ္တာဟ (၇)ရက်၊ (၇)လီ စံေတာ်မူရာ၌ စတုတ္ထ သတ္တာဟြဖစ်ေသာ ရတနာဃရ နတ်တို့ဖန်လာ ရတနာစံအိမ်ေတာ်တွင် စံေနေတာ်မူ၍ အဘိဓမ္မာ ေဒသနာေတာ်မှ အနန္တနယသမန္တမည်ေခါ် မဟာပဋ္ဌာန်း ေဒသနာေတာ်ကို ဆင်ြခင်သံုးသပ်ေတာ် မူေသာ်အခါ ဗုဒ္ဓဘုရား၏ ကိုယ်ေတာ်မှ ထွက်ြမူးေတာ်မူသည့် ေရာင်ြခည်ေတာ် ြဖစ်ေလသည်။ ထိုေရာင်ြခည်ေတာ်(၆)သွယ်ကို ဦးထိပ်ထား၍ ဗုဒ္ဓသာသနအလံေတာ် အထိမ်းအမှတ်အြဖစ် စီစဉ်ရန် အြကံြပုသူမှာ ဗိုလ်မှူးြကီး ဟင်နရီစတီးလက်အိုလေကာ့ ြဖစ်ေလသည်။ ဗိုလ်မှူးြကီး အိုလေကာ့သည် ၁ဂဂဝြပည့်နှစ် မှစ၍ သီဟိုဠ်(သီရိလကင်္ာ) နိုင်ငံတွင် ေထရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာြပန့်ပွားေရး ေဆာင်ရွက်သူ ြဖစ်ေပသည်။

၁၈၈၅ခုနှစ်တွင် သီဟိုဠ်(သီရိလကင်္ာ)နိုင်ငံအစိုးရက ကဆုန်လြပည့်ေန့ကို ဗုဒ္ဓေန့အြဖစ် သတ်မှတ်၍ အခမ်းအနား ကျင်းပရန် စီစဉ်ြကသည်။ ဤတွင် ဗုဒ္ဓေန့အခမ်းအနား၌ လွှင့်ထူမည့် ဗုဒ္ဓအထိမ်းအမှတ် တံဆိပ်ခတ် သာသနာ့အလံေတာ် လိုအပ်ေနေပသည်။ ထိုလိုအပ်ချက်ကို ဗိုလ်မှူးြကီးအိုလေကာ့က ြဖည့်ဆည်း ေပးလိုက်သည်။ ဗိုလ်မှူးြကီး အိုလေကာ့သည် ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်အြဖစ် ဗုဒ္ဓြမတ်စွာဘုရား၏ ထူးြခားေသာ ေရာင်ြခည်ေတာ်(၆)သွယ်ကို အေြခခံ၍ ြပုလုပ်ရန် အြကံြပုြခင်းြဖစ်ေပသည်။ ထိုအြကံြပုချက်ကို အေြကာင်းြပု၍ ၁၈၈၅ခုနှစ်တွင် ပထမဦးဆံုးကျင်းပသည့် သီဟိုဠ် (သီရိလကင်္ာ)နိုင်ငံ၏ ဗုဒ္ဓေန့ အခမ်းအနားတွင် စတင်အသံုးြပု လွှင့်ထူပူေဇာ်ခဲ့ေပသည်။ ၁၉၅ဝြပည့်နှစ်တွင် ကျင်းပသည့် ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာ ညီလာခံမှ အညီအညွတ် သေဘာတူဆံုးြဖတ်၍ ေရာင်ြခည်ေတာ်(၆)သွယ်ြဖင့် စီစဉ်ထားသည့် ဗုဒ္ဓသာသနာ့ အလံေတာ်ကို ကမ္ဘာ့အဝန်း၌ ဦးထိပ်တင်လွှင့်ထင်ပူေဇာ်ခဲ့ြကေပသည်။

ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်ကို စီစဉ်ရာ၌ ဗုဒ္ဓေရာင်ြခည်ေတာ်၏ အေရာင်(၆)မျိုးြဖစ်ေသာ-
နီလ = အြပာေရာင် (အညိုေရာင်)

ပီတ = အဝါရင့်ေရာင်

ေလာဟိတ = အနီရင့်ေရာင်

ဩဒါတ = အြဖူေရာင်
မဥ္ဇိဠ = ပန်းနုေရာင် (သေြပေရာင်)နှင့်
ပဘဿရ = ငါးမျိုးေရာယှက်အေရာင် (ြပိုးြပိုးြပက်ြပက်အေရာင်)
စသည်ြဖင့် အကန့်(၆)ကန့်ြဖင့် စီစဉ်ြခင်းြဖစ်သည်။ တစ်နည်းအားြဖင့်ဆိုေသာ် -
(၁) နီလ = အြပာရင့်ေရာင် -ြငိမ်းချမ်းြခင်း အထိမ်းအမှတ်။
(၂) ပီတ = အဝါရင့်ေရာင်-ဗုဒ္ဓသာသနာေတာ် အထိမ်းအမှတ်။
(၃) ေလာဟိတ = အနီရင့်ေရာင်-ရဲရင့်ြခင်း အထိမ်းအမှတ်။
(၄) ဩဒါတ = အြဖူေရာင်- သန့်ရှင်းစင်ြကယ်ြခင်း အထိမ်းအမှတ်။
(၅) မဥ္ဇိဋ္ဌ = ပန်းနုေရာင်- ေြဖာင့်မတ်ြခင်း အထိမ်းအမှတ်။
(၆) ပဘဿရ = ငါးမျိုးေရာယှက်အေရာင်- စည်းလံုးညီညွတ်ြခင်း
အထိမ်းအမှတ်။
စသြဖင့်စီစဉ်ြခင်းလည်း ြဖစ်ေပသည်။

ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာညီလာခံ(၁၉၅၀)မှ အညီအညွတ်ဆံုးြဖတ်မှုြဖင့် ြဖစ်တည်လာခဲသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာ့ အလံေတာ်ကိုပင် ြမန်မာနိုင်ငံတွင် လက်ခံကျင့်သံုး ဦးထိပ်တင်လွှင့်ထူပူေဇာ်ခဲ့ြကသည်။ ၁၉ဂဝြပည့်နှစ်တွင် ကျင်းပသည့် သာသနာေတာ် သန့်ရှင်းတည်တံ့ြပန့်ပွားေရး ဂိုဏ်းေပါင်းစံု သံဃအစည်းအေဝးမှလည်း ဗုဒ္ဓသာသနာ့ အလံေတာ်နှင့် ပတ်သက်၍ အညီအညွတ်ဆံုးြဖတ်ြပီး သံဃနာယက လက်စွဲကျမ်းတွင် ြပဋ္ဌာန်း ခဲ့သည်။ သံဃနာယက လက်စွဲ၊ အပိုဒ်(၅)၊ အခန်း(၂၉) အေထွေထွကဏ္ဍ၌ သာသနာ့အလံေတာ် အခန်း အပိုဒ်(၃၅၅)၌ အသံုးြပုရမည့်ေန့ရက်များ သတ်မှတ်ထားသည်မှာ-

(၁) ကဆုန်လြပည့်ေန့ - ဗုဒ္ဓေန့။
(၂) နယုန်လြပည့်ေန့ - မဟာသမယအခါေတာ်ေန့
(၃) ဝါဆိုလြပည့်ေန့ - ဓမ္မစြကာအခါေတာေန့
(၄) သီတင်းကျွတ်လြပည့်ေန့ - အဘိဓမ္မာအခါေတာ်ေန့
(၅) တန်ေဆာင်မုန်းလြပည့်ေန့ - သာမညဖလအခါေတာ်ေန့ ဟူ၍ ြဖစ်သည်။

အပိုဒ်(၃၆၅)အသံုးြပုရမည့် အခမ်းအနားများကို ေဖာ်ြပထားရာတွင်-

(၁) ဝါဆိုပွဲ

(၂) ကထိန်ပွဲ

(၃) အဘိဓမ္မာပွဲ
(၄) ရှင်ြပုပွဲ
(၅) ရဟန်းခံပွဲ
(၆) ဆွမ်းြကီးေလာင်းလှူပွဲ
(၇) မဟာဘွဲ့နှင်းသဘင်
(၈) စူဋ္ဌဘွဲ့နှင်းသဘင်
(၉) ဘွဲ့တံဆိပ်ဆက်ကပ်ပွဲ
(၁၀) တိပိဋက စာေမးပွဲ၊ ပူေဇာ်ပွဲ
(၁၁) စာြပန်ပွဲ၊ ပူေဇာ်ပွဲ
(၁၂) ဗုဒ္ဓဘာသာစာေမးပွဲ၊ ပူေဇာ်ပွဲ
(၁၃) ခွင့်ြပုချက်ရရှိြပီသည့် တရားပွဲ
(၁၄) ဘုရားထီးတင်ပွဲ
(၁၅) ဗုဒ္ဓဇနိယပွဲ
(၁၆) သံဃအစည်းအေဝးပွဲ
(၁၇) အဘိဓမ္မာပဋ္ဌာန်းပူေဇာ်ပွဲ
(၁၈) နိကာယ်စာြပန်ပွဲ၊ ပူေဇာ်ပွဲ
(၁၉) ဗုဒ္ဓဘာသာေရးဆိုင်ရာသင်တန်း စသည်ြဖင့် ေဖာ်ြပထားသည်။

အပိုဒ်(၃၅၈) အသံုးြပုနည်းတွင် ေဖာ်ြပထားသည်မှာ-

အထိမ်းအမှတ်အလံအားလံုး၏အလယ်တွင် ြဖစ်ေစရမည်။ လက်ယာအစွန်းမှ အေရာင်ငါးမျိုး ေရာယှက်ေရာင်တွင် အြပာရင့်ေရာင်သည် အေပါ်တွင်လကျာ်ဘက်ရှိေနေစရမည်။ ေမာ်ေတာ်ယာဉ်တွင် စိုက်ထူပါက ကားြကီးများ၏ အမိုးအေရှ့ပိုင်းတွင် ြဖစ်ရမည်။ ကားငယ်များတွင် လက်ယာဘက် အေရှ့ပိုင်းတွင် ြဖစ်ရမည်။ သံဃာများကို ြကိုဆိုသည့်အခါ သံဃာပါလာသည့်အခါတွင်သာ တပ်ဆင်ရမည်ဟူ၍ ေဖာ်ြပ ထားသကဲ့သို့၊ အပိုဒ်(၃၉၅)အသံုး မြပုရသည့်အချိန်အခါနှင့်ေနရာကို သတ်မှတ်ထားရာတွင်ကား-

(က) ရဟန်းသံဃာပါသည်ြဖစ်ေစ၊ မပါသည်ြဖစ်ေစ မည်သည့်ဘုရားဖူးယာဉ်တွင်မှ မသံုးစွဲရ။
(ခ) လမ်းေဘး၊ လမ်းခွ၊ ယာဉ်ဆိပ်၊ သေဘင်္ာဆိပ်များတွင် မသံုးရဟူ၍ ြဖစ်ေလသည်။

ယေန့ ပစ္စက္ခဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်ြမင်ကွင်းကား ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တစ်ဦးအေနြဖင့် ဘဝင် မကျ ဝမ်းနည်းမိရ ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်ကို သံုးစွဲေနြကသည်မှာ အရာဌာန ဆိုင်သည် မဆိ်ုင်သည်ကို အေလးဂရုမြပု ေပါ့ေပါ့တန်တန်သံုးစွဲေနြကေပသည်။ ကျွန်ေတာ် မြကာခဏ ြကံုေတွ့ရသည့် ဗုဒ္ဓသာသနာ့ အလံေတာ်ကို သံုးစွဲေနသည်များမှာ ဘုရားဖူး ယာဉ်များ၊ လမ်းေဘးဝဲယာ အလှူခံဌာနများသည် ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်ကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သံုးေနြကေပသည်။ အချို့ေသာသူတို့မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ် သံုးစွဲနည်းကို မသိရှိ မေလ့လာဘဲ အများေယာင်၍ ေယာင်ေနြကသူများရှိြကသည်။ အေရာင်(၅)မျိုးကို အကန့်(၆)ကန့်ြဖင့် စီစဉ်ထားရာ၌ လက်ယာဖက်အစွန်ဆံုးအကန့်မှာ အေရာင်(၅)မျိုးကန့်လန့်အစင်းတွင် အြပာရင့်ေရာင်ကို အထက်မှာ ထားရမည့်အစား ေအာက်တွင်ထားေနြကေပရာ အလံေတာ်ေဇာက်ထိုးြဖစ်ေနေပသည်။ အေရာင်ကို စီစဉ်ရာတွင်လည်း မဥ္ဇိဋ္ဌ သေြပေရာင်အြဖစ် ပန်းနုေရာင်ကို သတ်မှတ်ထားေသာ်လည်း အချို့မှာ ပန်းနုေရာင်ေနရာတွင် ေယာဂီေရာင်ဟုေခါ်ေသာ အနီေရာင်အရင့်ကို ထည့်သွင်း ြပုလုပ်သံုးစွဲေနသည်ကို ေတွ့ရေပသည်။

ေမာ်ေတာ်ယာဉ်တွင် တပ်ဆင်ရာ၌ ေတွ့ရသည်များမှာ အလွန်ဝမ်းနည်းစရာေကာင်းေသာ ြဖစ်ရပ်များ ြဖစ်ေပသည်။ အချို့ကားေလးများတွင် အလွယ်တကူပင် ကား၏လက်ဝဲဖက်ရှိ ေရဒီယိုဧရိယာတိုင်တွင် ြဖစ်သလို ချည်ထားသည်ကိုလည်းေကာင်း၊ အချို့မှာ ကား၏လက်ဝဲဖက်တွင်ပင် ချည်ထားသည်ကို လည်းေကာင်း၊ အချို့ေသာကားြကီးများတွင်လည်း လက်ဝဲဖက် တွင်ပင် ချည်ထားသည်ကိုလည်းေကာင်း ေတွ့ြမင်ရေပသည်။ ကားေပါ်တွင်ပါလာသည့် သံဃာေတာ်များကလည်း မှားယွင်းေနမှုကို ြပုြပင်လမ်းညွှန်မှု မရှိြကေချ။ အလှူခံဌာနများတွင်လည်း ေရာင်စံုအလံများသဖွယ် လမ်းေဘး၌ စီတန်းလျက် စိုက်ထူထားြက ေပသည်။ ပို၍ဆိုးသည်မှာ သာသနာ့အလံေတာ်ကို ဝါးလံုးငယ်တွင် တပ်ဆင်၍ ခရီးသွားကားများကို အလံြဖင့် ရပ်တန့်ေစသည်မှာကား အြမင်ဆိုးရွားလှေပသည်။ အချို့ေသာ နတ်ကန္နားပွဲများတွင်လည်း ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံ တလူလူလွှင့်ထူလျက် ညေနမှာ ြကက်ေြကာ်ကိုက် အရက်တိုက်ေနသည်များ ဝမ်းနည်းဖွယ် ြမင်ေတွ့ေနရ ေပသည်။

နှစ်စဉ် ေနွရာသီေရာက်ြပီဆိုသည်နှင့် ဘုရားဖူးယာဉ်များ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်ဘုရားဖူး ပို့ေဆာင်ေနြက ေပသည်။ ဘုရားဖူးယာဉ်နှင့် ပို့ေဆာင်ေရးအဖွဲ့များရှိေန၍ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဘုရားဖူးခွင့်ရြကသည်ေြကာင့် ဘုရားဖူးပို့ေဆာင်ေရးအဖွဲ့များအား ကျွန်ေတာ်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် တစ်ဦးအေနြဖင့် သာဓုေခါ်မိပါ၏။ သို့ေသာ် ထိုဘုရားဖူးယာဉ်များတွင် ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ် သံုးစွဲေနသည်ကို ေတွ့ရသည်မှာ ဝမ်းနည်းဖွယ် ြဖစ်ေပသည်။ သံဃနာယကလက်စွဲ အပိုဒ်(၃၉၅)၊အခန်း(က)တွင် ေဖာ်ြပထားသည်မှာ “ရဟန်းသံဃာေတာ်များ ပါသည်ြဖစ်ေစ၊ မပါသည်ြဖစ်ေစ မည်သည့်ဘုရားဖူးယာဉ်တွင်မှ မတပ်ဆင်ရ” ဟု ြဖစ်ေပသည်။ ယခုြမင်ေတွ့ ေနရသည်မှာ မိသားစုဘုရားဖူးအဖွဲ့ေရာ၊ စုေပါင်းငှားရမ်း၍ သွားသည့်အဖွဲ့ေရာ ၊ အခေြကးေငွြဖင့် ဘုရားဖူးပို့ေဆာင်ေရးအဖွဲ့များေရာ ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံ တလူလူလွှင့်၍ သွားလာေနြကေပသည်။ တပ်ဆင်ရာတွင်လည်း ဝဲဘက်မှာေရာ၊ ေဇာက်ထိုးေြပာင်းြပန်ြဖစ်သလို အလွယ်တကူ တပ်ဆင်ေနြကေပသည်။

ြမန်မာနိုင်ငံသည် ေထရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာ ထွန်းကားေသာ နိုင်ငံြဖစ်သည့်အားေလျာ်စွာ သာသနာေတာ်ကို ြကည်ညိုသူများလည်း များြပားေပသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာေတာ်ကို ြကည်ညိုသူတို့မှာ ဗုဒ္ဓ၏ေရာင်ြခည်(၆)သွယ်ကို အေြခြပု၍ စီစဉ်ထားေသာ ဗုဒ္ဓသာသနာ့ အလံေတာ်ကိုလည်း ြကည်ညိုြကေပသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနအလံေတာ် တပ်ဆင်လာသည့် ယာဉ်များကို ရပ်တန့်စစ်ေဆးရှာေဖွြခင်းမြပုဘဲ ကင်းလွတ်ခွင့်ေပးြက၏။ ဤသည်ကို အေြကာင်းြပု၍ အပ်သည် မအပ်သည်ကို မေလ့လာေတာ့ဘဲ သံုးစွဲေနြကေပသည်။ အချို့မှာမူမသိမနားလည်၍ သူများေြပာသမျှ ယံုြကည်ြကြပီး ေရာေယာင်သံုးစွဲြခင်း ြဖစ်ြကသည်။

အလံေတာ်ဟူသည် တိုင်းြပည်၊ နိုင်ငံ၊ ေဒသ အဖွဲ့အစည်းများအလိုက် ဂုဏ်ယူစွာ အထွတ်အထိပ် သတ်မှတ် တံဆိပ်ခတ်လျက် စီစဉ်ထားြခင်းြဖစ်ေပသည်။ ထို့ေြကာင့် ထိုအလံေတာ်ကို မရိုမေသြပုသူသည် ထိုအလံေတာ်ကို ကိုယ်စားြပုသည့် တိုင်းြပည်၊ နိုင်ငံ၊ ေဒသအဖွဲ့အစည်းကို ေစာ်ကားရာကျေပသည်။ ထိုသို့ အလံေတာ်ကို မရိုမေသ မအပ်မရာ သံုးစွဲသည်ကို ေတွ့ရှိပါက ြပစ်မှုဥပေဒအရ အေရးယူသည်ကို ေတွ့ခဲ့ဖူးသည်။ ရုပ်ရှင်ရံုများတွင် ရုပ်ရှင်မြပသမီ နိုင်ငံေတာ်အလံကို စတင်ြပသြပီး နိုင်ငံေတာ်သီချင်းဖွင့်ေပးရာ ပွဲြကည့်ပရိသတ်များက မတ်တပ်ရပ်၍ ြငိမ်သက်စွာေနြပီး အေလးြပုရသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်သည် ေထရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာအလံေတာ်သည် ေထရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာေတာ်၏ အထွဋ်အထိပ် အထိမ်းအမှတ်အြဖစ် သတ်မှတ်ထားေပရာ ဗုဒ္ဓသာသနာအလံေတာ်မှာ ပူေဇာ်ထိုက်ေသာအရာ ြဖစ်ေပသည်။ ယခုအခါ ဗုဒ္ဓသာသနာ့ အလံေတာ်တပ်ဆင်သံုးစွဲေနြကသည်မှာ “ပူဇာစ ပူဇေနယျာနံ” ပူေဇာ်ထိုက်သည်ကို ပူေဇာ်ြခင်းမြဖစ်ဘဲ အဂါဝရ အရိုအေသမဲ့ ေဆာင်ရွက်ေနြက ေပသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာအလံေတာ်ဟူ၍ ရိုေသသမှုမြပုဘဲ ေရာင်စံုအလံများ သဖွယ် ေပါ့ေပါ့တန်တန် ြပုေနြကသည်။ အများ၏ အြမင်တွင် အထင်ေသးစရာြဖစ်ေန ေပသည်။ ကမ္ဘာတလွှားတွင် ေထရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာ ထွန်းကားေသာနိုင်ငံအြဖစ် ထင်ထင်ရှားရှား ြဖစ်ေနေသာ်ြငားလည်း ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်ကို သံုးစွဲေနမှု ပံုစံမကျသည်ကို ြမင်ေတွ့ေနရသည်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာေတာ် ညှိုးမှိန်ေအာင်ြပုလုပ်ေနသလို ြဖစ်သည်ဟု ခံစားရပါသည်။

ထို့ေြကာင့် ေထရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာေတာ်ကို ြကည်ညိုေလးစားလျက် ေထရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာေတာ်ြမတ် သန့်ရှင်းတည်တံ့ြပန့်ပွားေရးတွင် အေနှာက်အယှက်ြဖစ်ေစသည့် ဗုဒ္ဓသာသနာ့အလံေတာ်သံုးစွဲမှုကို ကန့်သတ်၍ လုပ်ထံုး လုပ်နည်းစည်းမျဉ်းများြပဋ္ဌာန်းလျက် အေရးယူေဆာင်ရွက်သင့်ေြကာင်း သာသနာ့ မာမက စိတ်ြဖင့် ေရးသားလိုက်ရပါသည်။

ဗုဒ္ဓ သာသနံ စိရံ တိဋ္ဌတု

Lin Oo (psy)